Czy masz czasem tak, że myślisz sobie “nie ogarniam o co tym ludziom obok chodzi”? Czemu oni się tak stresują błahostką, albo odwrotnie – czemu ten gość obok się nie przejmuje czymś co dla Ciebie wydaje się końcem świata. Dlaczego kolegę z zespołu tak uraziła krytyka, kiedy mówiłeś coś oczywistego? Po co niektórzy tak zasuwają i prą do przodu bez chwili wytchnienia? Czemu wszyscy dookoła się opierniczają i nie pracują na takich obrotach jak ty?
Zdarzało mi się łapać na tym, że nie rozumiałem dlaczego jedną sytuację kilka osób jest w stanie interpretować w zupełnie inny sposób. Jeśli miewasz podobnie to witaj w klubie, a jeśli dotychczas się nad tym nie zastanawiałeś to i tak zachęcam cię żebyś został tutaj jeszcze chwilę i przeczytał ten post, bo być może zmieni się twoje nastawienie do ludzi.
Model DISC, czyli podział na 4 rodzaje zachowań
“Jak do tego doszło, nie wiem…”, ale czasem los podrzuca mi odpowiedź na nurtujące mnie pytania. I tak było tym razem, kiedy przypadkiem trafiłem na książkę “Otoczeni przez idiotów. Jak dogadać się z tymi, których nie sposób zrozumieć” autorstwa Thomasa Eriksona, która ukierunkowała moje myślenie na ten temat i zmobilizowała do jeszcze głębszego przyjrzenia się temu tematowi.
Rozróżnienie osobowości na 4 typy sięga głębokiej historii. Typologia Hipokratesa, która powstała około 400 lat przed naszą erą ma wiele wspólnych cech z modelem DISC, który opracowany został przez amerykańskiego psychologa w pierwszej połowie 20 wieku.
Podział na kolory odpowiadający typom osobowości
Nazwa modelu DISC pochodzi od pierwszych liter słów określających dany temperament. Przy tym przypisuje się też kolory do każdego z nich.
Postaram się streścić najkrócej jak się da każdy typ. Już po kilku zdaniach odnośnie każdej osobowości można będzie zauważyć, że posiadając w zespole ludzi z danymi cechami charakteru może powstać niezły “kocioł”.
[D – Dominant] Dominujący (kolor czerwony)
Można powiedzieć, że osoby tego typu to prawdziwi zadaniowcy. Nastawieni są na szybkie wykonywanie zadań, nie ma czasu na owijanie w bawełnę. Lubią stawiać sobie wysoko poprzeczkę i wykonywać zadania dla innych określane jako trudne. Uwielbiają rywalizację.
W kontaktach z innymi są bezpośredni i mówią to co myślą. Mają zdanie na każdy temat i szybko go przedstawiają. Zdania innych słuchają kiedy faktycznie może przynieść im korzyść w postaci szybszej realizacji zadania. Myślą szybko i potrafią się dobrze dostosować.
Nie za bardzo przejmują się zdaniem innych. Lubią przejmować dowództwo, ale nie dla prestiżu czy dla samej władzy, służy głównie do jeszcze skuteczniejszej realizacji zadań.
[I – Influencing] Wpływowy (kolor żółty)
Niepoprawny optymista, entuzjasta, ciągle w centrum uwagi, dusza towarzystwa, innowator – tak w skrócie można opisać cechy osób koloru żółtego.
Działają szybko podobnie jak czerwoni, jednak nie są skupione na osiągnięciu celu, a na innowacjach. Czują się najlepiej przy rozpoczynaniu projektów, testowaniu nowych rozwiązań. Bywają przy tym dość chaotyczni bo szybko się rzucają do działania bez większego planu.
Lubią być w centrum uwagi, chęć bycia lubianym jest ważna więc istotne dla nich jest to co myślą o nich inni ludzie.
[S – Steady] Stabilny (kolor zielony)
W przeciwieństwie do poprzednich typów działają wolniej i spokojniej. Jeśli jest coś do zrobienia to zostanie zrobione, jednak we właściwym czasie, bez popędzania. Są uprzejmi oraz są dobrymi słuchaczami i liczą się ze zdaniem innych. Nie lubią zmian.
Praca zespołowa to istotny element ich życia, dla nich ważniejsza jest kolektywa niż jednostka. Unikają konfliktów za wszelką cenę.
[C – Compliance] Analityczny (kolor niebieski)
Osoby z typem analitycznym są raczej wycofane i nie angażują się w życie towarzyskie, starają się unikać ludzi. Są dość powolni, ale za to bardzo skuteczni, dokładni i dobrze zorganizowani. Nie pozwalają sobie na żadną fuszerkę.
W kontaktach z innymi są bezpośredni i bywa, że nie mają hamulców jeśli chcą przekazać opinię na temat oczywisty (w ich mniemaniu) chociaż może to być dla odbiorcy bolesne. Liczy się dla nich obiektywizm i logika, a nie ludzkie emocje.
Co z tego może wyniknąć?
Nie wszyscy nadajemy na tych samych falach. Patrząc na same krótkie opisy typów osobowości przedstawione powyżej szybko można zauważyć, że kierujemy się odmiennymi celami i różne rzeczy są dla nas ważne.
Mieszanka naturalna
Co może się stać kiedy zmieszamy osoby o innych temperamentach? Wyobraźmy sobie, że jest do zrealizowania niewielki projekt, taki dla dwóch osób. Zacznijmy od prostych połączeń:
- Dominujący i Wpływowy – obejdzie się bez większych zgrzytów, dynamika ich pracy jest na podobnym poziomie, szybko znajdą wspólny język i zabiorą się od razu do pracy
- Stabilny i Analityczny – tutaj również nie powinno być problemów, mają podobne podejście do tempa realizacji zadań, wspólnie przeanalizują wszystkie warianty i zrealizują jakościowy projekt
Mieszanka komplementarna
Może dojść do pomieszania osób nie do końca pasujących do siebie, ale jeszcze nie ekstremalnie niekorzystnych.
- Dominujący i Analityczny – Chociaż ich temperamenty się różnią to chęć rozwiązywania zadań i doprowadzenia ich do końca może być ich wspólnym orężem. Dominujący może być przodownikiem pracy, ale analityczny rzeczowo wypunktuje złe strony i wszystko poprze dowodami.
- Wpływowy i Stabilny – osoba wpływowa lubi dużo mówić, a stabilna jest dobrym słuchaczem – to już dobrze wróży relacjom w zespole. Odnośnie pracy zadziała to podobnie jak w powyższej parze, jeden prze do przodu, a drugi spowalnia wskazując newralgiczne miejsca
Mieszanka ryzykowna
Ostatecznie przed nami jest możliwość stworzenia mieszanki wybuchowej, która prędzej czy później może eksplodować jeśli wiszący konflikt w powietrzu nie zostanie rozwiązany.
Spójrzmy na sporne powiązania:
- Dominujący i Stabilny – Dominujący chce zasuwać do przodu, ale zaczyna się irytować kiedy jego współtowarzysz siedzi i rozkminia dziwne warunki brzegowe, zastanawia się “co by było gdyby”. Z drugiej strony Stabilny zastanawia się o co temu gościowi chodzi, po co tak gonić – po drodze na pewno umknie coś istotnego.
- Wpływowy i Analityczny – osoba o cechach charakteru wpływowego myśli, że ma do czynienia z totalnym bucem – nie interesują go nowości, które można wrzucić do projektu, ani nie chce pójść pogadać przy kawie. Wpływowy chcąc się przypodobać koledze i innym osobom z biura przyniósł domowej roboty ciasto. Na co kolega skwitował to słowami “To domowe ciasto, co? Widać, że jest dużo brzydsze niż z cukierni”. Przy całym biurze (dramat !). Ale dla Analitycznego nic złego się nie stało – przecież najważniejsza jest obiektywna prawda.
Samoświadomość jako jedno z rozwiązań
W celu załagodzenia potencjalnych konfliktów lub braku zrozumienia osób o odmiennych cechach charakteru pomocne może okazać się poznanie siebie. Nie chodzi tutaj o wyskoczenie na piwko i pogadanie o tym co robiłeś podczas ostatnich wakacji.
Zdefiniowanie typów osobowości członków zespołu, a następnie rozszerzenie samoświadomości w zespole może okazać się kluczowe. Jeśli każda z osób zrozumie z kim ma do czynienia i czym się kieruje kolega z zespołu powinno to pozwolić na rozładowanie wielu napięć.
Jeden mały problem…
Model DISC na pierwszy rzut oka może wydawać się prosty – przecież to tylko 4 typy osobowości. Niestety prostota tego modelu jest też jego wielkim problemem. Jeśli zagłębimy się w opisy każdego typu osobowości i spróbujemy przypisać je do siebie, znajomych lub współpracowników to szybko dojdziemy do zdania, że wszyscy są jacyś “wymieszani”.
Według statystyk większość z nas jest mieszanką trzech różnych temperamentów. Bardzo rzadko możemy spotkać osoby o tylko jednym lub dwóch typach. Dlatego sprawa jest dość skomplikowana. W większości wypadków trudno określić drugą osobę a przez to ciężko się do niej dostosować.
Czy 16 zamiast 4 typów osobowości może coś uprościć?
Po zapoznaniu się z modelem DISC i przeczytaniu książki “Otoczeni przez idiotów” poczułem pewien niedosyt. Z jednej strony zauważyłem, że jest pewien obszar który został przebadany przez profesjonalistów i można go wykorzystać. Z drugiej strony widziałem, że jestem w zasadzie bezradny i nie mam żadnego narzędzia w ręku aby wykorzystać tę wiedzę.
Zacząłem trochę eksplorować temat i znalazłem coś co może rozwiązywać problemy, chociaż wciąż będzie wymagało podjęcia pewnych akcji.
Jungowskie typologie
Psycholog i psychiatra Carl Gustav Jung żyjący w latach 1875-1961 prowadził wieloletnie badania o postawach i preferencjach ludzi. Doszedł do wniosku, że dominujące funkcje człowieka są stałe. Na przestrzeni lat psychologowie rozszerzyli te badania i ostatecznie wyróżnili czterowymiarowy model pozwalający na wyróżnienie dominujących funkcji z każdego wymiaru:
- ekstrawersja – introwersja
- percepcja – intuicja
- myślenie – odczuwanie
- ocenianie – obserwacja
Na podstawie wniosku, że w każdej płaszczyźnie osoba ma jedną dominującą funkcję można wyznaczyć typ osobowości.
Testy osobowości
Opierając się o zasady streszczone w poprzednim punkcie powstało setki testów pozwalających określić rodzaj osobowości. W Polsce popularny jest test ID16 który został stworzony przez polskiego pedagoga.
Znalazłem całkiem interesujący darmowy test osobowości on-line, którego użycie jest bardzo proste i intuicyjne.
Po wypełnieniu testu dostaniemy wynik do której osobowości pasujemy, wraz z jej szerokim opisem. W wypadku jungowskiej typologii trudno jest przytaczać wszystkie z nich, a także się ich uczyć – nie ma to raczej wielkiego sensu.
Sposobem na uzyskanie dobrego rezultatu jest poznanie swojego wyniku i osób, z którymi pracujemy. Ale nawet jeśli sam wypełnisz taką ankietę, poznasz jakie cechy charakteryzują najbardziej zbliżony do ciebie typ osobowości. Następnie będziesz w stanie wyobrazić sobie jak inni mogą cię postrzegać w niektórych sytuacjach.
Zmiana na lepsze w kontaktach z innymi
Zaznajomienie się z informacjami na temat typów osobowości pozwoli Ci zrozumieć siebie i inne otaczające cię osoby. Dowiadując się jakie posiadasz dominujące funkcje osobowości nie jest to powód do tego aby relatywizować swoje zachowanie, które czasem dla innych może być krzywdzące.
Dostosuj się!
Wyeliminowanie wszystkich zachowań, które inne osoby mogą źle odebrać, może być bardzo trudne i czasochłonne. Wydaje się, że w sytuacjach krytycznych mogą wychodzić na wierzch te gorsze maniery i dlatego warto dążyć do poprawy.
Dostosowanie się do innych osób i większe zrozumienie co dla nich jest istotne może pomóc złagodzić wiele spięć.
Jeśli posiadasz dominujące cechy osobowości Analitycznego to może następnym razem zastanów się czy twój kolega chciał przy wszystkich usłyszeć, że wygląda idiotycznie w tym sweterku. Jeśli jesteś Dominujący to może spuść z tonu i nie naciskaj gościa obok, że się opiernicza. Stabilny? Jeśli coś ci nie pasuje postaraj się to w konstruktywny sposób przedstawić. Nie chowaj tego w sobie bądź co gorsza nie opowiadaj o tym “za plecami”. No i wpływowy… Daj czasem dojść do głosu innym, być może kolejny suchar z rzędu już nie bawić wszystkich 😉
Test osobowości w Twoim zespole
Zrób sobie test! Gorąco cię do tego zachęcam. Wykorzystaj wspomniany powyżej darmowy test, lub poszukaj innego jungowskiego testu osobowości, jak np. ID16. Sprawdź jaki będziesz miał wynik i przeczytaj jego opis. Jeśli stwierdzisz, że faktycznie jest w tym sens zaproponuj zespołowi krótki warsztat.
Osobiście widzę dwa warianty takiej inicjatywy:
- Każda osoba z zespołu wypełnia test, a następnie przygotowuje krótkie omówienie najważniejszych cech jego typu osobowości aby zaprezentować reszcie zespołu.
- Możesz poprosić lidera bądź scrum mastera aby zajął się organizacją całego wydarzenia w celu zebrania wyników. Następnie zająłby się omówieniem różnic w cechach charakteru poszczególnych członków zespołu.
W każdym z wariantów ważne będzie aby każda osoba, która wypełniła swój test w pełni zapoznała się ze “swoim opisem”. Dobrze by było aby po całej sesji wywiązała się jakaś dyskusja.
Wnioski
Ludzkie postawy i ich preferencje od wieków interesowały filozofów i psychologów. Dochodzili do wniosków, że posiadamy uniwersalne mechanizmy reagowania na sytuacje, co pozwala w pewnym stopniu określać i kategoryzować nasze osobowości. Mimo, że każdy z nas jest wyjątkowy to genetyczne uwarunkowania pozwalają nas osadzić w pewnych ramach.
Warto korzystać z aktualnego stanu wiedzy z zakresu psychologii i pomóc sobie w zrozumieniu zasad, którymi kierują się otaczający nas ludzi.
Podsumowując ten wpis, chciałbym jeszcze raz wypunktować najważniejsze rzeczy:
- wykonaj jeden z dostępnych testów osobowości aby poznać swoje funkcje osobowości i pomóc osadzić się w otaczającym cię świecie
- wiedząc, że jesteśmy różni i posiadamy odmienne osobowości staraj się innych pochopnie nie oceniać i nie rzucać krzywdzących osądów
- zaproponuj swojemu zespołowi aby wszyscy wykonali testy osobowości i skonfrontowali między sobą wyniki
Daj znać w komentarzu jakie jest doświadczenie w tym temacie i czy zwróciłeś kiedyś na to uwagę.
Odnośniki
- Otoczeni przez idiotów. Jak dogadać się z tymi, których nie sposób zrozumieć
- darmowy test osobowości on-line
- Czy wiesz, kim jesteś? Przewodnik po 16 typach osobowości ID16 (ebook)
